Tôi có một điều cần phải thú nhận, nhưng trước tiên, tôi muốn các bạn thú nhận với tôi một điều nho nhỏ. Năm vừa rồi, chỉ cần giơ tay thôi, các bạn ít bị stress. Có ai không? Thế stress ở mức trung bình thì sao? Vậy những ai trải qua rất nhiều stress? Vâng. Tôi cũng thế Nhưng đó không phải điều tôi muốn thú nhận. Lời thú nhận của tôi là: Tôi là một nhà tâm lý học sức khỏe, nhiệm vụ của tôi là giúp mọi người khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Nhưng tôi e rằng một số điều tôi vẫn thường dạy trong suốt 10 năm qua lại có hại nhiều hơn lợi, và nó liên quan đến stress. Suốt nhiều năm, tôi luôn bảo mọi người stress gây hại cho bạn. Nó làm tăng nguy cơ về mọi thứ, từ cảm lạnh thông thường tới bệnh tim mạch. Về căn bản, tôi đã biến stress trở thành kẻ thù. Nhưng tôi đã thay đổi quan điểm về stress, và hôm nay, tôi muốn thay đổi quan điểm của các bạn. Hãy bắt đầu với nghiên cứu đã làm tôi suy xét lại hoàn toàn cách tiếp cận của mình với stress. Nghiên cứu này theo dõi 30,000 người trưởng thành ở Mỹ trong 8 năm, và họ bắt đầu bằng việc hỏi mọi người: "Năm vừa qua bạn phải chịu đựng bao nhiêu stress?" Họ cũng hỏi: "Bạn có tin rằng stress có hại cho sức khỏe của bạn không?" Và họ kiểm tra chỉ số tử vong để xem những ai đã chết.
Được rồi. Hãy nói vài tin xấu trước. Những người trải qua rất nhiều stress trong một năm tăng 43% nguy cơ tử vong. Nhưng, điều này chỉ đúng với những ai đồng thời tin rằng stress có hại cho sức khỏe của họ. Những người trải qua nhiều stress nhưng không nghĩ stress là có hại không có vẻ gì là sẽ chết cả. Thực tế, họ là những người có nguy cơ tử vong thấp nhất trong những người được nghiên cứu, kể cả với những người trải qua rất ít stress. Nghiên cứu cho thấy trong vòng 8 năm mà họ theo dõi có 182.000 người Mỹ chết ở tuổi trưởng thành không phải vì stress, mà lại vì niềm tin rằng stress là có hại cho họ. Tức là hơn 20,000 người chết mỗi năm. Vậy, nếu ước tính đó là chính xác, thì niềm tin rằng stress có hại cho bạn trở thành nguyên nhân thứ 15 gây tử vong nhiều nhất tại Mỹ năm vừa rồi, khiến nhiều người chết hơn cả ung thư da, HIV/AIDS và các vụ giết người. Bạn có thể hiểu vì sao nghiên cứu này khiến tôi sợ. Tôi đã dành bao nhiêu là năng lượng để nói với mọi người rằng stress có hại cho sức khỏe của bạn. Nên nghiên cứu này khiến tôi tự hỏi: Thay đổi cách nhìn về stress có giúp bạn khỏe mạnh hơn không? Và khoa học trả lời là Có. Khi bạn thay đổi suy nghĩ về stress, bạn có thể thay đổi phản ứng của cơ thể với stress.
Để giải thích điều này, tôi muốn tất cả các bạn giả vờ đang tham gia vào nghiên cứu được thiết kế để làm chúng ta bị stress. Nó được gọi là thí nghiệm stress xã hội. Bạn bước vào phòng thí nghiệm, và được bảo rằng bạn phải nói 5 phút ứng khẩu về những nhược điểm cá nhân cho một hội đồng chuyên gia đánh giá ngay trước mặt bạn, và để đảm bảo bạn cảm thấy áp lực, người ta chiếu đèn và đặt camera chĩa vào mặt bạn, kiểu như thế này này. Và những người đánh giá đã được huấn luyện để khiến bạn nhụt chí bằng những cử chỉ không lời, như thế này. Khi bạn đang cảm thấy nhụt chí, thì đến phần 2: kiểm tra toán. Và bạn không hề hay biết rằng, những người đánh giá đã được huấn luyện để quấy rối khi bạn làm bài. Bây giờ chúng ta hãy cùng làm nhé. Sẽ vui lắm đấy. Với tôi. Được rồi. Tôi muốn tất cả các bạn đếm ngược từ 996 xuống, mỗi lần 7 đơn vị. Hãy đếm to thành tiếng nhanh hết mức có thể, bắt đầu với 996. Bắt đầu! Nhanh hơn.. Nhanh hơn nữa. Mọi người chậm quá. Dừng. Dừng lại. Anh kia đã mắc lỗi. Chúng ta phải làm lại từ đầu. Anh không giỏi việc này lắm nhỉ? Vậy là bạn hiểu đại khái rồi. Nếu bạn thực sự tham gia, bạn có thể sẽ hơi căng thẳng. Tim bạn sẽ đập mạnh, nhịp thở cũng nhanh hơn, và có thể toát cả mồ hôi nữa. Và thông thường, chúng ta diễn giải những thay đổi thể chất này là sự lo lắng hay biểu hiện cho thấy ta không giỏi đối mặt với áp lực. Nhưng thay vào đó, nếu bạn xem đó là các biểu hiện rằng cơ thể đang được tiếp năng lượng, để chuẩn bị cho bạn đối mặt với thử thách thì sao?
Đây chính là những gì người tham gia được bảo trong một nghiên cứu được tiến hành ở đại học Havard. Trước khi họ trải qua bài kiểm tra stress xã hội, họ được dạy để nghĩ rằng phản ứng stress là có ích. Rằng tim đập nhanh là chuẩn bị cho bạn hành động. Nếu bạn thở gấp hơn, cũng không vấn đề gì. Nó giúp tăng ô-xy cho não bạn. Và những người học cách coi phản ứng với stress là có ích cho khả năng làm việc của họ. Họ ít bị căng thẳng hơn, ít lo lắng hơn, và tự tin hơn. Nhưng khám phá thú vị nhất với tôi là cách phản ứng thể chất với stress của họ đã thay đổi. Thông thường, để phản ứng với stress, nhịp tim của bạn tăng, và các mạch máu co lại như thế này. Và đây là một lí do khiến stress thường xuyên được cho là có liên quan đến các bệnh tim mạch. Thực sự không tốt cho sức khỏe khi giữ tình trạng này liên tục. Nhưng trong nghiên cứu, khi những người tham gia coi phản ứng với stress là có lợi, thì mạch máu của họ vẫn thư giãn như thế này. Tim họ vẫn đập nhanh, nhưng đây là dấu hiệu tim mạch tốt hơn rất nhiều. Thực ra nó rất giống với phản ứng trong khoảnh khắc vui sướng và can đảm. Sau một đời sống chung với stress, chỉ một thay đổi sinh lý này có thể tạo nên khác biệt giữa một cơn đau tim do stress ở tuổi 50 hay sống khỏe mạnh đến tận 90 tuổi. Và đây thực sự là điều mà khoa học về stress đã tiết lộ, rằng cách bạn nghĩ về stress là rất quan trọng. Và mục tiêu nghiên cứu sức khỏe tâm lý học của tôi đã thay đổi. Tôi không muốn loại bỏ stress của bạn nữa. Tôi muốn giúp bạn xử lý tốt hơn với stress. Và chúng ta vừa làm một can thiệp nhỏ. Nếu bạn đã giơ tay và nói bạn gặp rất nhiều áp lực trong năm vừa qua, chúng tôi có thể đã cứu mạng bạn, vì, hi vọng rằng lần tới khi tim bạn đập mạnh vì stress, bạn sẽ nhớ đến điều này và sẽ tự nhủ rằng đó là cơ thể đang giúp ta chiến thắng thử thách. Và khi bạn nhìn stress theo cách đó, cơ thể bạn sẽ tin bạn, và phản ứng của bạn với stress sẽ trở nên khỏe mạnh hơn. Giờ đây, tôi có thể nói rằng mình có hơn một thập kỉ coi stress là điều xấu và để chuộc lại lỗi đó, chúng ta sẽ nói về một vấn đề nữa.
Tôi muốn nói với các bạn về một trong những khía cạnh bị xem nhẹ nhất của phản ứng với stress, và đại ý là thế này: Stress khiến bạn hòa nhập hơn. Để hiểu khía cạnh này của stress, chúng ta cần nói về một loại hoocmôn, oxytocin, và tôi biết oxytocin đã được quảng cáo phóng đại hết cỡ. Thậm chí có cả biệt danh dễ thương là hoocmôn ôm ấp, vì nó được tiết ra khi chúng ta ôm ai đó. Nhưng đây chỉ là một phần nhỏ của những gì có liên quan đến oxytocin. Oxytocin là một hoocmôn thần kinh. Nó điều chỉnh các bản năng xã hội của não bạn. Nó khiến bạn làm những điều để thắt chặt hơn các mối quan hệ. Oxytocin khiến bạn muốn tiếp xúc thể chất với gia đình và bạn bè. Nó làm tăng sự đồng cảm của bạn. Thậm chí khiến bạn sẵn lòng hơn trong việc giúp đỡ và hỗ trợ những người bạn quan tâm. Vài người còn cho rằng chúng ta nên uống oxytocin để trở nên vị tha và chu đáo hơn. Nhưng đây là điều hầu hết mọi người không hiểu về oxytocin. Nó là một hoocmôn stress Tuyến yên của bạn tiết ra chất này là một phần của phản ứng với stress. Nó đóng vai trò quan trọng trong phản ứng stress cũng như adrenalin khiến tim bạn đập nhanh vậy. Và khi oxytocin được giải phóng trong phản ứng với stress, nó khiến bạn tìm kiếm sự giúp đỡ. Phản ứng sinh lý với stress thôi thúc bạn tâm sự cảm xúc của mình với ai đó thay vì giữ kín nó trong lòng. Phản ứng của bạn muốn đảm bảo bạn để ý đến việc người thân của bạn đang gặp rắc rối để các bạn có thể giúp đỡ lẫn nhau. Khi cuộc sống khó khăn, các phản ứng với stress muốn bạn được bao bọc bởi những người quan tâm đến bạn. Vậy làm sao biết được khía cạnh này của stress lại khiến bạn khỏe mạnh hơn? À, vì oxytocin không chỉ tác động lên não bạn, mà tác động đến toàn bộ cơ thể bạn, và một trong các vai trò chính của nó với cơ thể là bảo vệ hệ tim mạch của bạn khỏi những tác hại của stress. Nó là một loại kháng sinh tự nhiên. Nó cũng giúp các mạch máu của bạn thư giãn khi gặp stress. Nhưng tác động mà tôi thích nhất thật ra là đối với trái tim. Tim bạn có những cơ quan thụ cảm với hoocmôn này và oxytocin giúp tế bào tim tái sinh và chữa lành những tổn thương do stress gây ra. Hoocmôn stress này làm tim bạn khỏe hơn, và điều tuyệt vời là tất cả những lợi ích thể chất của oxytocin đều được nâng cao nhờ giao tiếp xã hội và hỗ trợ xã hội nên khi bạn tìm đến người khác, khi gặp stress, dù để tìm sự giúp đỡ, hay để giúp đỡ người khác, bạn giải phóng nhiều hoocmôn này hơn, phản ứng với stress trở nên khỏe mạnh hơn, và bạn hồi phục nhanh chóng hơn sau stress. Tôi thấy thật kinh ngạc, khi phản ứng với stress của bạn có một cơ chế tích hợp để phục hồi sau stress, và cơ chế đó là sự kết nối giữa con người.
Tôi muốn kết thúc bằng việc nói về một nghiên cứu nữa. Và hãy nghe kĩ nhé, vì nghiên cứu này cũng có thể ảnh hưởng mạng sống. Đây là nghiên cứu theo dõi khoảng 1000 người trưởng thành ở Mỹ, trong độ tuổi từ 34 đến 93, và họ bắt đầu nghiên cứu bằng việc hỏi, "Bạn trải qua bao nhiêu stress trong năm vừa qua?" Họ cũng hỏi rằng, "Bạn đã dành bao nhiêu thời gian để giúp đỡ bạn bè, hàng xóm, những người trong cộng đồng của bạn?" Và sau đó họ theo dõi dữ liệu trong 5 năm tiếp theo để xem người nào đã chết. Okay, tin xấu trước nhé: với những trải nghiệm đầy stress như khó khăn tài chính, hay khủng hoảng trong gia đình, thì nguy cơ tử vong tăng lên 30%. Nhưng – và tôi hi vọng các bạn cũng đang mong chữ "nhưng" này… Nhưng điều đó không đúng với tất cả. Những người dành thời gian quan tâm đến người khác không có biểu hiện gì là tăng nguy cơ tử vong do stress cả. Hoàn toàn không. Sự quan tâm tạo ra khả năng phục hồi. Và ta lại thấy rằng ảnh hưởng xấu của stress với sức khỏe không phải là không thể tránh. Cách bạn suy nghĩ và hành động có thể thay đổi cách bạn trải nghiệm với stress. Khi bạn chọn cách nhìn nhận phản ứng với stress là có lợi, bạn tạo ra điều kiện sinh học cho sự can đảm. Và khi bạn chọn cách kết nối với người khác khi stress, bạn có thể tạo ra sự hồi phục. Giờ thì tôi cũng không đòi hỏi thêm những trải nghiệm stress trong cuộc sống, nhưng nghiên cứu này đã cho tôi một cách tiếp cận hoàn toàn mới với stress. Stress cho chúng ta chạm vào trái tim chính mình. Trái tim đầy cảm thông tìm thấy niềm vui và ý nghĩa khi kết nối với người khác, và, vâng, trái tim đang đập của bạn, làm việc thật chăm chỉ để cho bạn năng lượng và sức mạnh, và khi bạn chọn nhìn stress theo cách đó, bạn không chỉ xử lý nó tốt hơn, mà bạn còn thật sự tuyên bố một cách sâu sắc. Bạn tuyên bố rằng bạn có thể tin vào chính mình để vượt qua những thử thách, và bạn ghi nhớ rằng bạn không phải đối mặt với chúng một mình.
Xin cảm ơn.
Chris Anderson: Điều cô vừa chia sẻ thật tuyệt vời. Tôi thấy thật kinh ngạc rằng một niềm tin về stress lại có thể tác động thay đổi tuổi thọ của một người. Làm sao biến nó thành một lời khuyên, như là, nếu ai đó đang chọn lựa giữa một công việc đầy stress và một việc không stress, thì nó vai trò gì trong quyết định đó? Liệu có khôn ngoan khi lựa chọn công việc nhiều stress, chỉ cần tin rằng bản thân có thể đảm đương nổi, hay thế nào?
Kelly McGonigal: Vâng, chúng ta biết chắc rằng theo đuổi ý nghĩa thì tốt cho sức khỏe hơn là cố tránh sự khó chịu. Nên tôi sẽ nói đó là cách quyết định tốt nhất, là theo đuổi điều mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của bạn và hãy tin tưởng bản thân đủ sức đối mặt với áp lực kèm theo nó.
Chris Anderson: Cảm ơn rất nhiều, Kelly. Thật là tuyệt.
-Nguồn: TedVn-
No comments:
Post a Comment